الزامات قانون حفاظت در برابر اشعه

طبق قانون حفاظت در برابر اشعه، تنها یک پنجره واحد برای نظارت، ارزیابی، ممیزی و صدور پروانه دیده شده است که آن هم سازمان انرژی اتمی ایران، دفتر حفاظت در برابر اشعه است. بنابر این سایر سازمان‌های دیگر که هر کدام بنحوی خود را متولی امر سلامت در جامعه می دانند، به‌منظور حفظ وحدت رویه، لازم است با واحد قانونی هماهنگ باشند، نه آنکه اپراتور ها موظف به اخذ مجوزهای متعدد از مبادی مختلف باشند.

مطابق با الزام قانونِ حفاظت در برابر اشعه، که واحد قانونی (سازمان انرژی اتمی ایران، دفتر امور حفاظت در برابر اشعه) ناظر بر اجرای صحیح قانون می باشد، اپراتورهای دارنده پروانه موظف به انجام اندازه گیری ها در سه مقوله زیر می باشند:

همچنین شرایط اندازه گیری بشرح زیر می باشد:

نتایج اندازه گیری های انجام شده در قالب فرم مصوب واحد قانونی، پس از امضاء توسط پرتوکاران اپراتور ارتباطات سیار، و تائید توسط مسئول فیزیک بهداشت و در نهایت توسط شخص مسئول پروانه، از طرف اپراتور مورد تایید نهایی قرار گرفته و به واحد قانونی، و سایر مبادی درخواست کننده و غیره ارسال می گردد. اپراتور های دارنده سایت‌های موبایل نیز حسب سلیقه ممکن است در سایت اینترنتی خود برخی از این اطلاعات را جهت مراجعه عموم قراردهند، که اپراتور همراه اول از آن جمله می باشد.

اولاً، لوازم خانگی موجود در منازل، لزوماً همگی از خود پرتو یا امواج الکترومغناطیسی ساطع نمی کنند. در یک دسته بندی علمی، این لوازم را می توان به 5 دسته تقسیم کرد، که لوازم منزل جزو یکی از این دسته ها یا ترکیبی از این دسته ها قابل بررسی می باشند:

ثانیاً، بر اساس فرکانس کار و تاثیر بیولوژیک میدان‌های الکتریکی، مغناطیسی، و امواج الکترومغناطیسی، تشعشع الکترومغناطیسی در مجموع به دو دسته تشعشعِ یونیزان، و تشعشعِ غیر یونیزان تفکیک می گردد. تشعشعِ یونیزان، تشعشعی است با انرژی کافی آنچنانکه در حین تعامل با یک اتم، تشعشع بسادگی قادر به جابجاییِ الکترونهای مقیّد از مدار یک اتم باشد، در واقع امواج چنین تشعشعی دارای انرژی کافی برای غلبه بر انرژی مهارکننده اتم‌ها یا مولکول‌ها می باشد، بنحوی که در نتیجه، اتم باردار یا یونیزه شود، و باعث ایجاد یون‌ها گردد. شرط یونیزان بودن امواج، آنست که طول موج کوتاه تر (معادل با فرکانس بیشتر) از امواج مافوق بنفش UV بشود. بنابراین نور فراتر از امواج مافوق بنفش، اشعه X و اشعه گاما و همه انواع تابش‌های ذرات حاصله از رسوب رادیواکتیو مثالهایی از تشعشع یونیزان می باشند. علامت هشدار دهنده برای این امواج بصورت نشان داده شده در زیر می باشد:

در طرف دیگر، از امواج فرکانس رادیویی RF، میدان‌های با فرکانس بشدت پایین ELF، نور مادون قرمز IR ، نور مرئی، و نور مافوق بنفش UV (UV مرز یونیزان شدن است) مثالهایی از تشعشع الکترومغناطیسیِ غیر یونیزان می باشند که قادر به تخریب بافت زنده نیستند. امواج الکترومغناطیسی در باند فرکانسی RF یا فرکانس رادیویی که از 30kHz تا 300GHz را شامل می شود، در دسته دوم یعنی امواج غیریونیزان قرار می گیرند، که بافت زنده در معرض این امواج دچار تخریب نشده، تنها باعث افزایش محدود دمای ناحیه ای می شود که در معرض تابش قرار گرفته است. البته چنانچه شرایط بسیار خاصی برقرار شود و شدت تابش از منبع بسیار بالا بوده و فاصله بافت زنده از منبع نیز بسیار بسیار ناچیز باشد، مثلا در خصوص امواج مایکروویو رادیویی با انرژی بسیار زیاد، و همچنین تابش نور مادون قرمز IR با انرژی بسیار زیاد، این تابش اگرچه قادر به یونیزه کردن بافت نیست لیکن باعث گرمایشِ مخربِ بافت‌های زنده و در نتیجه سوختگی موضعی می گردد. همچنین نور مرئی شدید با آنکه غیر یونیزان است می تواند باعث نابینایی شود، همینطور نور مافوق بنفش UV شدید در دوره زمانی کوتاه با میزان بسیار زیاد، می تواند باعث کوری و سوختگی های پوستی فوق العاده سطحی، و در دوره زمانی طولانی با میزان کم، باعث آب مروارید در چشم و سرطان پوست گردد. روی این موضوع که آیا پرتوگیری درازمدت با میزان متوسط تا شدید میدان‌های فرکانس رادیویی RF و همچنین میدان‌های ELF برای موجود زنده مضر است یا نه، نظریه قطعی اثبات شده علمی وجود ندارد.

ثالثاً، با جمع بندی مواردی که گفته شد، به این نتیجه می رسیم، که تعامل کمیت‌های میدان الکتریکی، میدان مغناطیسی، و امواج الکترومغناطیسی ناشی از وسایل عمومی مردم که داخل منازل وجود دارد، چنانچه بصورت القا یا تشعشع باشد، با توجه به ماهیت غیر یونیزان بودن این القاها یا تشعشعات، و با توجه به رعایت استانداردهای ایمنی در ساخت این وسایل و تجهیزات، و با رعایت ملاحظات اشاره شده در بخشهای این پاسخ، از حیث مدت زمان استفاده از وسایل و همچنین استاندارد بودن این وسایل بعنوان لوازم خانگی یا تجهیزات شخصی و نه صنعتی، هیچ ضرری برای مردم ندارد.

این دستگاه ها که بنام Jammer شناخته می شوند، از نظر سازمان تنظیم مقررات نیز غیر قانونی بوده و واردات آنها به کشور از مبادی رسمی غیرمجاز محسوب می گردد. دلیل این برخورد، دو نوع آسیب به انسانهای اطراف آن و یک نوع اختلال در شبکه ارتباطات سیار آن نقطه می باشد. آسیب اول ،از نوع مستقیم بوده و مجاورت انتشار امواج آنها در فاصله بسیار نزدیک از کارمندان، صورت می گیرد، چرا که این فاصله بسیار اندک باعث می شود میزان چگالی میدان تشعشعی در اطراف آن از سطح آستانه ای توصیه شده در استانداردهای بین المللی ICNIRP و همچنین استاندارد ملی ISIRI 8567 فراتر رفته، ایمنی تشعشع بهم بخورد. آسیب دوم، از نوع غیر مستقیم بوده، از طریق گوشی تلفن همراه کارمندان ایجاد می شود، چرا که بدلیل ایجاد اختلال در شبکه، گوشی قادر به یافتن سیگنال های شبکه نبوده لذا توان موج ارسالی ِخود را روی حداکثر توان که معمولا 2 وات می باشد تنظیم می کند، که این کار به نوبه خود باعث افزایش پرتوگیری شخصی می شود که گوشی در جیب او قرار دارد، و ایمنی تابش برای او نیز بشدت به شرایط بحرانی نزدیک می گردد. بنابراین پاسخ آن است که نصب تجهیزات Jammer در ادارات برای کارمندان ضرر دارد.

وقتی گوشی خود را در وضعیت Airplane Mode قرار می دهیم، کلیه موتورهای ارتباطی بدون سیم تعبیه شده در داخل آن خاموش می شوند. یعنی موتور ارتباطی نسل‌های مختلف ارتباطات سیار اعم از 4.5G , 4G , GSM, GPRS, EDGE, UMTS, CDMA, HSPDA, HSPDA+, LTE و همینطور موتور WiFi و از طرف دیگر موتور Blue Tooth و فرستنده و گیرنده مادون سرخ همگی قطع می شوند. لذا تهدیدی از سوی تشعشع امواج الکترومغناطیسی متوجه صاحب گوشی نخواهد بود. مع الوصف، بدلیل آنکه CPU یا پردازشگر درونی گوشی که عموما بین 1 تا 2 گیگاهرتز فرکانس نوسان آن می باشد، هنوز دارای القای مغناطیسی اندکی می باشد که باز می تواند برای سلامتی انسان مضر باشد پس توصیه می گردد از نگهداری آن در دست و چسباندن آن به نقاط حساس بدن، یا قرار دادن آن زیر بالش در حین خواب و نزدیکی سر بعنوان ساعت کوک شونده و غیره خودداری گردد.

اکثر هندزفری ها دارای برچسب ایمنی استاندارد تشعشع از سوی رگولاتوری امریکا مشهور به FCC می باشند، و بنابراین انتظار می رود کلیه جوانب ایمنی آنها در پرتوگیری انسان رعایت شده باشد. مع الوصف با توجه به وجود امکان قلابی بودن این برچسب ها، توصیه می شود این نوع هندزفری ها فقط در حین مکالمه، روی گوش قرار گیرد، و در حالت عادی، روی میز کار و غیره قرار داشته باشد.

امواج حاصله از ماهواره که به سطح زمین می رسد، با توجه به فاصله بسیار طولانی طی شده از مدار GEO که در روی صفحه استوا، تقریباً 36000 کیلومتر با مرکز زمین فاصله دارد، بشدت دچار تضعیف می شوند، و بهمین دلیل هیچ خطری برای سلامتی انسان ندارند. برای مثال میزان میدان الکتریکی ناشی از کانالهای ماهواره ای فرکانس ۱۲ گیگاهرتز معروف به باند Ku پخش تلویزیونی آنالوگ، فقط حدود چند میکروولت بر متر است که با توجه به آستانه استاندارد حدود 70 ولت بر متر، مبرهن است که هیچ نوع خطری برای انسان ندارد.

بهترین مکان قرار دادن گوشی نزد افراد در حال حرکت و تردد، درون کیف‌های آویزان به شانه، و همینطور درون جیب‌هایی است که به بیرون و فضای باز راه دارند، نه جیبهای درونی، و نه کیف‌های متصل به کمربند که گوشی را همیشه چسبان به کمر نگه می دارند. برای افراد در حال سکون، بهتر است گوشی از جیب خارج شده و روی میز قرار گیرد.

درد گوش بر اثر گرم شدن عضلات و ماهیچه های آن ایجاد می گردد، و تنها راه حل استفاده از هندزفری است. البته دو نوع هندزفری وجود دارد، هندزفریهای متداول سیمی، و هندزفری های مجهز به لوله هوا، که نوع دوم بسیار مرغوب تر بوده، گرمای کمتری را به گوش منتقل می کنند.

لای فای یا LiFi = Light Fidelity ، فنآوریِ "هماندهی با نور" است که توسط هارالد هاس ابداع شده و یک فناوری ارتباطی بی‌سیم دوسویه پرسرعت، مانند وای فای است. لای‌فای زیرمجموعه‌ای از ارتباطات بی‌سیم نوری یاOWC است و اخیراً بعنوان یک فنآوری مکمل برای ارتباطات فرکانس رادیویی وای فای و شبکه‌های سلولی و یک فنآوری جایگزین برای فناوری‌های پخش Multi-Cast مطرح شده است. در فناوری وای فای از امواج رادیویی استفاده می‌شود، اما در لای فای برای انتقال اطلاعات از طیف نور مرئی، فروسرخ و نزدیک به فرابنفش استفاده می‌شود. این فناوری بخشی از فناوری‌های ارتباطات نور مرئی است که توانایی حمل حجم بسیار بیشتری از اطلاعات را دارد و به عنوان راه حلی برای غلبه بر محدودیت‌های پهنای باند فراکانس رادیویی پیشنهاد شده است .این فنآوری به آنتن نیاز ندارد و لامپ‌های LED معمولی بعنوان آنتن‌های دو سمت، قابل استفاده است. یکی از مزایای لایفای در این است که می‌توان از آن در مکان‌های حساس به امواج الکترومغناطیسی مانند کابین هواپیما و بیمارستانها، بدون ایجاد تداخل الکترومغناطیسی، استفاده نمود. وای فای و لای فای هر دو برای ارتباط از امواج طیف الکترومغناطیسی استفاده می‌کنند، اما وای فای از فرکانس‌های رادیویی و لای فای از فرکانس‌های نور مرئی استفاده می‌کنند.

بطور غیر مستقیم، و در حالت کلی تشعشعات الکترومغناطیسی در طیف فرکانس رادیویی چنانچه دارای شدت زیادی باشد، روی رفتارهای شنیداری انسان تاثیر دارد و ممکن است واکنش های رفتاری را در پی داشته باشد چرا که در این حالت درجه حرارت بطور موقت افزایش می یابد و در حین افزایش دما، معین می شود که لرزش صوتی ناشی از فرکانس رادیویی شنیده می شود یا خیر.

برای ایجاد لرزش‌های صوتی قابل شنیدن، به نرخ بالای موقت گرمای در بافت‌های سر، نیاز است که در حدود 1‎℃/S باشد که خیلی بالاتر از مقدار تولید شده مربوط به تلفن همراه است. بنابر این در این زمینه تلفنهای همراه اثر چندانی در سلامت ندارند.

هندزفری باعث می شود فاصله گوشی از سر و بدن کم شود، بنابر این اثر حرارتی ناشی از تشعشعات را کم می کند، در عوض اثر القای مغناطیسی ناشی از هدفون در طیف فرکانس شنوایی را بالا می برد که نسبت به اولی، مقدار بسیار ناچیزتری دارد.

تجهیزات بکاررفته در درون ویبراتورها عموما از نوع موتورهای الکتریکی و اکچویتورهای الکتریکی می باشند که کارکرد آنها با القای مغناطیسی همراه خواهد بود. همچنین گرم کننده ها نیز منجر به تولید میدان‌های قوی مغناطیسی می شوند. فرض بر این است که دستگاه های سازنده این نوع لوازم، استانداردهای مورد نظر و تایید ICNIRP را تامین کرده باشند، بنابراین هنگام خرید لازم است این انطباق با این استانداردها از فروشنده سوال شود.

برای در امان ماندن از القای مغناطیسی این دستگاه ها، توصیه می شود حدالامکان از این وسایل استفاده نشود. در غیر اینصورت، زمان استفاده از آنها بسیار کوتاه باشد، جاروبرقی حداکثر ۱۰ دقیقه و موخشک کن حداکثر ۳ دقیقه آخرین پیشنهاد اینجانب می باشد.

این یک شایعه سازماندهی شده است که مثلا در کشورهای اروپایی از ارتباطات ماهواره ای استفاده می شود. اصولا در همه جای دنیا، گوشی های ماهواره ای دوگانه موجود است، منتهی این گوشی ها ابتدا به جستجوی شبکه های زمینی می پردازند و در صورتی که هیچ شبکه زمینی یافت نشود از طریق ماهواره ارتباط را برقرار می کند. بنابراین اکثر کاربران ارتباطات ماهواره ای، عبارت از معدن داران، و مسافران کشتی های اقیانوس پیما می باشند و لا غیر. علت این امر نیز در آن است که گوشی ها در حالت برقراری ارتباط از طریق ماهواره، امواج با توان بسیار زیادی باید ساطع کنند تا فاصله 36000 کیلومتری تا ماهواره بدون افت کیفیت طی شود. ضمن اینکه در این گوشی ها مکالمات حداقل با 1 ثانیه تاخیر قابل شنیدن است که باعث اذیت کاربر می شود.

اندازه گیری ها بطور منظم و طی برنامه های زمانبندی شده در همه جا صورت می گیرد و اندازه گیری نشان داده شده در آن اسلاید نیز بعنوان مثال نشان داده شده بود. عموماً سه نوع اندازه گیری وجود دارد، اندازه گیری بدو راه اندازی هر سایت، اندازه گیری دوره ای، اندازه گیری نمونه ای برای پاسخگویی به شکایات انجام شده از طریق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و سامانه 195 در اختیار عموم.

توصیه می شود در فضاهای فلزی همچون خودرو، و آسانسور از موبایل استفاده نشود، چرا که انعکاس‌های متعدد و متوالی در این مکان‌ها که دارای سطوح فلزی صیقلی می باشد ممکن است حتی باعث افزایش توان موج حاصله نیز بشود، ضمن اینکه پدیده Reverberation می تواند Mode های مختلف امواج TEmn و TMmn را نیز ایجاد کند که می تواند برای سر انسان خطرناک باشد.