گردشگری دیجیتال: جاده نوآوری بهسوی تجربههای سفر جذاب و منحصربهفرد
گردشگری دیجیتال: نقش فناوری در تحول تجربه سفر و آینده توریسم
مسافرت یعنی حاضرشدن در مکانی و کسب تجربهای فیزیکی. اگر انتقال فیزیکی را از سفر جدا کنیم، دیگر چیزی از معنی سفر باقی نمیماند. از این روست که وقتی از گردشگری دیجیتال سخن به میان میآید، فقط تهیه بلیت، فرآیند رزرواسیون محل اقامت و جستوجوی اطلاعاتی درباره مکانهای گردشگری موضوع اصلی هستند.
اما این در حالی است که ماجرا پیچیدهتر از این حرفهاست؛ بهویژه اگر به آینده نگاه کنیم. مقالهای که میخوانید زوایای مختلف و بدیع گردشگری دیجیتال را مورد بررسی قرار میدهد.
وقتی توریستی میشوی باید گرانتر بخری، چرا؟
تا به حال در سفر متوجه شدهاید که یک بطری آب معدنی برای شما، به عنوان یک توریست، گرانتر از قیمت معمول است؟ شاید این موضوع در ابتدا کمی عجیب به نظر برسد، اما پشت این تفاوت قیمت، فلسفهای عمیق نهفته است.
سفر، لحظهای برای مصرف بدون تردید است! همان لحظاتی که پساندازت را برای ساختن خاطرات ماندگار کنار گذاشتهای؛ لحظاتی شبیه جشن تولد، عروسی یا هر رویداد خاصی که بدون نگرانی از هزینه، فقط میخواهی لذت ببری. در این لحظات، تجربه کردن مهمتر از قیمتهاست؛ چه یک نوشیدنی گرانتر بخری، چه هزینه بیشتری برای یک غذای محلی بپردازی، آنچه در نهایت در ذهن میماند، خاطرات ناب سفر است.
در دنیای پرتنش امروز، سفر به فرصتی برای رهایی از فشارهای زندگی تبدیل شده است. مردم برای آرامش ذهن و روح خود، حاضرند بیشتر هزینه کنند. گردشگری دقیقاً به همین دلیل با سرعت در حال رشد است؛ زیرا به ما اجازه میدهد از قید و بندهای روزمره رها شویم و در دنیایی پر از تجربههای تازه غرق شویم.
گردشگری و دنیای دیجیتال کجا به یکدیگر میرسند؟
دنیای دیجیتال یک مفهوم توسعهای است؛ به عبارتی، هر جا که پتانسیل توسعه وجود داشته باشد، مفهوم دیجیتالیشدن آغاز میشود و سرعت توسعه را بهبود میبخشد. همچنین اگر موضوعی در روند توسعه به بنبست رسیده باشد، باز هم این راهکار دیجیتالی است که از راه میرسد و راهحلهای هیجانانگیز روی میز میگذارد.
موضوع گردشگری با پشتوانه فلسفیاش هر لحظه با تقاضای بسیاری مواجه است؛ بنابراین منطقی نیست که دنیای دیجیتال به این صنعت بزرگ وارد نشده و فقط نظارهگر باشد. گردشگری موضوعی کاملاً عینی، انضمامی و ملموس است؛ حال آنکه مسافرت یعنی حاضرشدن در مکان، و کسب تجربهای فیزیکی.
بنابراین دنیای دیجیتال میتواند مفهومی کاملاً متفاوت و متضاد به نظر برسد. برای همین، تنها تصویر ما از ارتباط دنیای دیجیتال و گردشگری خرید بلیت و رزرواسیون محل اقامت است. گویی دریچه خیال در این موضوع همینجا متوقف میشود و دنیای دیجیتال باید به همین اندک قانع باشد؛ در حالی که اینطور نیست و در اینجا رازهایی نهفته است.

خدمات دنیای دیجیتال به گردشگری
تسهیل
اولین خدمت دنیای دیجیتال، تسهیل فرآیند ماقبل سفر است. عموم کسانی که بعد از خرید گوشی هوشمند عزم مسافرت کردهاند، از امکانات اولیهای که در حوزه گردشگری دیجیتال فراهم شده است لذت بردهاند. مسافر در کسری از ثانیه میتواند بلیت مقصد را جستوجو و تهیه کند. بعد از آن هم طبعاً محل اقامتش را رزرو میکند و با همین امکانات بهظاهر ساده، از اتلاف وقت در مسافرت جلوگیری میشود.
فراتر از تسهیل
وقتی امکانات اولیه فراهم و گردشگری دیجیتال پیریزی شد، مراحل بعدی با سرعت بیشتری پیش رفت. استارتاپهای ارائهدهنده خدمات سفر برای بهدستآوردن سهم بیشتری از بازار، خلاقیت را چاشنی کار قرار دادند و بازار رقابتی درست شد. بازار رقابتی در صرفهجویی هزینهها و زمان، به نفع علاقهمندان به سفر تمام شد و صنعت گردشگری فرصتهای جدیدی را تجربه کرد.
گردش اطلاعات و گردشگری دیجیتال
توسعه گردشگری در دنیای دیجیتال منجر به گردش اطلاعات در این حوزه شد و این مهم، سفر را از یک فعالیت کاملاً شخصی درآورد. خاطرات سفر در شبکههای اجتماعی پراکنده شد، عکسهای سفر با سرعتی باورنکردنی دستبهدست چرخید و سفر به یک کالای مصرفی تبدیل شد!
این چیزی فراتر از لحظه مصرف عادی است که پیشتر از آن صحبت کردیم. گردشگری دیجیتال با کالاییکردن سفر، این لحظه مصرف را به بزرگراه توسعهمحور وارد کرد؛ در واقع آمیزش گردشگری و دنیای دیجیتال، افقهای خاصی را پیش روی هر دو صنعت گذاشت. گردشگری اضلاع بیشتری پیدا و بازارش را بزرگتر از قبل کرد؛ دنیای دیجیتال هم کارکردهای گردش اطلاعات را بهصورت انضمامی در دنیای واقعی نظاره کرد.
به ترولتونگا نگاه کنید
ترولتونگا را احتمالا الان دیگر میشناسید؛ صخرهای برجسته و بزرگ در دل طبیعت نروژ که در زمانه گردشگری آنالوگ، جز افرادی معدود و انگشتشمار که اهل جستوجوی مکانهایی خاص بودند، کسی به آن دسترسی نداشت. ولی بهیکباره با شبکههای اجتماعی و گردش اطلاعات ورق برگشت.
پستی درباره ترولتونگا منتشر شد و دستبهدست چرخید و شد آنچه که باید میشد! برآوردها نشان میدهد که پیش از سال 2009 فقط هزار نفر بر فراز این صخره پرواز کرده یا روی آن پیاده شدهاند. فکر میکنید گردشگری دیجیتال با این صخره چهکار کرد؟
ده سال بعد عکس این صخره بیش از 100 هزار بار منتشر و این صخره بهعنوان یکی از مهمترین مقاصد گردشگری کل دنیا مطرح میشود! علاقهمندان به مسافرت بعد از سال 2019 دوست دارند حداقل یکبار هم که شده خود را روی این صخره برسانند و خاطره حضور خود را از طریق عکس ثبت کنند. باید تأکید کرد این اتفاق در حالی رخ میدهد که چنین صخرهای در دنیای گردشگری آنالوگ به هیچ عنوان مقصد مهمی برای گردشگری به شمار نمیرفت.
انفجار اطلاعات و گردشگری دیجیتال
اینستاگرام امکان همخوانکردن داستان تعطیلات و انتشار عکسهای سفرهای بلند و کوتاه را برای کاربرانش به وجود آورد. سفرها و خاطرات سفر، افراد بسیاری را به سفر ترغیب کرد؛ حتی کسانی هم که لزوماً پیش از این اهل مسافرت نبودند، به گروه مصرفکنندگان سفر پیوستند. هیچکس دوست نداشت و ندارد که از این جریان گسترده جا بماند.
گردشگری آنالوگ بهسرعت جای خود را به گردشگری دیجیتال سپرد. گردشگری دیجیتال هم در چشمبههمزدنی به کمک گردش اطلاعات، ماهیت سفر را تغییر داد. افزایش تقاضا بهاندازهای چشمگیر بود که هرکسی منتظر بود تحول بزرگتری در این صنعت رخ دهد.
اینستاگرام و شبکههای مجازی اطلاعات بسیار خوبی را از سفر فراهم کرده بودند؛ اما جای اطلاعات مهمتر که بتواند ابعاد اقتصادی این صنعت را بیش از این توسعه دهد خالی بود، که اینجا مسئله بیگدیتا مطرح شد.
بیگدیتا و گردشگری دیجیتال
اندکاندک اطلاعاتی که کاربران و استارتاپهای حوزه گردشگری تولید کردند، دادههای بزرگ و پیچیدهای را جمعآوری کرد که روی دیگر سکه برای صنعت گردشگری عیان شد. اطلاعات ساختاریافته و ناساختاریافته که شامل اطلاعات فراوانی در مورد مسافران، مقاصد گردشگری، اقامتگاهها، سیستم حملونقل و ... است، در دسترس فعالان این حوزه قرار گرفت.
بهموجب این اطلاعات، رفتار گردشگران قابلپیشبینیتر از گذشته شد و در صنعت و تجارت چیزی که میتواند فعالان آن حوزه را موفق کند، این است که یک گام از کاربران و مشتریان سبقت بگیرد.
TripAdvisor چرا مهم است؟
TripAdvisor نقش انفجار اطلاعات را در صنعت گردشگری بهخوبی نشان میدهد و زمینه مناسبی فراهم میکند تا پلتفرمهایی که دنیای سفر را بهکلی دگرگون کردند، بهتر فهمیده شود. امروز هرکسی پیش از سفر ابتدا سری به پلتفرم TripAdvisor میزند. اطلاعاتی که پیش از این بهصورت دهانبهدهان در بین مردم و عاشقان سفر توزیع میشد، حالا در پلتفرم TripAdvisor بهصورت ساختارمندتر منتشر میشود.
کدام رستورانها در کجای دنیا غذایی مقرونبهصرفه ارائه میدهد؟ کدام غذاها در کدام رستورانها بیشتر طرفدار دارند؟ کدام مقاصد گردشگری تجربههای بکری برای توریستها رقم زدهاند؟ زیست شبانه در کدام مقاصد دلپذیرتر است؟ هزاران سؤال به این شکل، در این پلتفرم پاسخهایی تخصصی و قابل تأمل میگیرند.
ارزیابیها نشان میدهد پلتفرم TripAdvisor فقط در سال 2017 باعث شد گردشگران و جهانگردان 15 درصد بیشتر از قبل هزینه کنند. با این حساب 80 میلیون دلار پول بیشتری وارد این حوزه شد که بسیار حائز اهمیت است.
حالا تصور کنید میخواهید سفر بروید، آیا میتوانید نقش اینترنت و دنیای دیجیتال را نادیده بگیرید؟ آیا امکان دارد گوشی هوشمند خود را خاموش کنید و دل به جاده بزنید؟ مناسبات سفر امروز با امکانات دنیای دیجیتال طوری قرین شده است که حتی تصور روزهایی که این امکانات نبود میسر نیست. ماقبل از پلتفرمهای ارزیابی رستورانها و هتلها، چطور میتوانستیم پولی را که با خون دل به دست آوردیم، پای غذا و محل اقامت بریزیم؟
تحول بیشتر
انفجار اطلاعات اتفاق بزرگتری را رقم زد. همه دوستداران سفر یک روز وقتی از خواب بیدار شدند، در معرض امکانی قرار گرفته بودند که نمیتوانستند سطح هیجانشان را کنترل کنند. گردشگری دیجیتال از بیخ و بن جنس سفر را تغییر داده بود و ماجراجویان میتوانستند معنای جدیدی از سفر را متوجه شوند.
پلتفرمهایی مانند AirBnB و Couchsurfing پلتفرمهای سادهای نیستند که گردشگران بهوسیله آنها هتل یا سوئیت اجاره کنند. این پلتفرمها معنای سفر را تغییر دادند. جهانگردان بعد از این پلتفرمها، از خانه خود به خانه آدمی شبیه خود منتقل میشدند و امکانات جدیدی را تجربه میکردند!
حالا مسافران میتوانند با همراهی همخانه موقت خود، با فرهنگ مقصد سفر خود بیشتر آشنا شوند، آدمهای جدیدی را به زندگی خود وارد کنند و تجربه توریستی عمیقتری را به دست آورند. این در حالی است که این پلتفرمها فقط معنای سفر را عوض نکردند؛ آنها توانستند هزینههای سفر را بهطرز حیرتآوری پائین آورند. بنابراین صنعت گردشگری باز هم بازارهای جدیدی را کشف کرد و توسعه یافت.
گردشگری خلاق
گردشگری خلاق ایدهای است که در پی پلتفرمهای پیشرو به وجود آمد. این نوع گردشگری بعد از گردشگری ساحلی (یا همان تفریحی) و گردشگری فرهنگی (یا همان موزهگردی) تعریف شد. گردشگری خلاق تمرکز خود را به فهم مردم و بوم مقاصد گردشگری میگذارد و میتوان گفت یکی از آوردههای گردشگری دیجیتال است.
علاقهمندان در گردشگری دیجیتال از پلتفرمهایی که عمق سفر را افزایش میدهند استفاده میکنند. سراغ خانهها و کاناپههای اجارهای افراد بومی میروند، با صاحبخانههای خود معاشرت میکنند و با آنها به دل شهر و روستای مورد نظر میزنند. از اطلاعات کلی و کتابخانهای دوری میکنند و میخواهند مانند یک شهروند در میدانها زیست متفاوتی را به اندوختههایشان اضافه کنند.

آغاز تجربههایی بکر در گردشگری
سفر، شبکههای اجتماعی، گردش و انفجار اطلاعات، سرمایهگذاریهای کلان، توسعه و خلاقیت، همه مؤلفههایی هستند که در گردشگری دیجیتال تلفیق شدند و مقاصد گردشگری جدیدی در دسترس قرار گرفتند. نحوه مسافرت هم تغییر کرد و گردشگران خاطراتی ساختند که بیش از این ممکن و میسر نبود.
خاطرات جدیدی بهاندازهای شگرف، جالب و هیجانانگیز بود که بسیاری تصور میکردند هیجانی بعد از این نخواهد بود. گردشگران به جایی از تجربه زیستن رسیده بودند که به همین اندازه قانع بودند. غافل از آنکه گردشگری دیجیتال باز هم نوآوریهایی در آستین دارد که میتواند هرکسی را سر ذوق آورد.
آغاز تجربههایی منحصربهفرد در گردشگری، کمکم فعالان این حوزه را به فکر فرو برد که حالا سعی کنند فناوریهای جدید در صنعت گردشگری را در راستای تعمیق هر چه بیشتر سفر بهکار گیرند. اهتمام جدید فعالان با پاندمی جهنمی کوید 19 همزمان شد.
پاندمی کوید 19 و گردشگری دیجیتال
گردشگری روزهای خوبی را سپری میکرد تا اینکه بهیکباره کرونا سر برآورد. پاندمی تیر خلاصی بود بر روزهای شیرین گردشگری. با این همه، بارقه امیدی هنوز وجود داشت به نام راهحلهای دیجیتالی. خیلی زودتر از آن بود گردشگری دیجیتالی بتواند مسافرت غیرحضوری و دیجیتالی را جا بیندازد. تعریف مسافرت به این راحتیها قابل تغییر نبود و نیست. پس راهحل دنیای دیجیتال برای گردشگری چه میتوانست باشد؟
دنیای دیجیتال پیش از این بسیاری از صنایع را به سمت شخصیسازی برده و نتیجه خوبی به بار آمده بود. این بار هم این راهحل باید مورد آزمایش قرار میگرفت. همین الان اگر درباره گردشگری، جستوجوی ساده اینترنتی انجام دهید، منابع بسیاری وجود دارد از این مفهوم جدید "سفر در دوران پاندمی کرونا".
گردشگری دیجیتال سعی کرد در دوران کرونا سفرهایی با گروههای کوچک را با امکانات و جذابیتهای مختلف ترویج دهد؛ اما انتخاب مقصد گردشگری در ایام ترسناک کرونا خیلی جدیتر از آن بود که آدمی بهواسطه چند دوست نزدیک، ریسک سفر را به جان بخرد.
همین باعث شد که این بار سفرهای دورتر و مقاصد بسیار بکرتر آزمایش شود. نمیشود گفت نتیجه آنقدرها خوب بود که صنعت گردشگری را بهروزهای اوج برگرداند؛ اما آزمایشهای صورتگرفته، پنجرههای جدیدی مقابل این صنعت باز کرد.
تهدیدها و فرصتهای پاندمی کوید 19
تهدیدی که با کرونا آمد و اتفاقاً در کوتاهمدت کسی یارای مقابله با آن را نداشت، محدودشدن منابع مالی و در نتیجه کوچکترشدن هر چه بیشتر صنعت گردشگری بود؛ اما همین تهدید در آیندهای نزدیک به یک فرصت جالب تبدیل میشود که بسیار هیجانانگیزتر است.
نسل سفرهای جدید با پاندمی کرونا آرامآرام رشد کرد: مسافرتهای تکنفره یا سفر با افراد نزدیک و آشنا. این نسل از سفرها که باید در بستر حریم خصوصی انجام میشد، به پلتفرمهایی جدید نیاز داشت که امکانات دیجیتالی بیشتری را بتواند ارائه دهد.
کرونا هر چه بیشتر فروکش میکرد، نسل سفرهای جدید بیشتر مورد استقبال قرار میگرفت و پلتفرمهایی که از دور مسافران خود را هدایت میکنند افزایش پیدا میکرد. امکانات دیجیتالی بعد از پاندمی کرونا بهقدری پیشرفت کرد که پلتفرمهای گردشگری از دور همه مناسبات مورد نیاز مسافر را مدیریت میکنند.
این اتفاق بهخودیخود فرآیند سفر را بیش از گذشته دیجیتالی کرد و بحث ارائه اطلاعات گردشگری از طریق ارتباطات دیجیتالی رونق گرفت. این زمانها بود که امکان واقعیت افزوده، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و ... بهصورت جدی وارد این حوزه شد که در ادامه این نوشته به تبیین هرکدام از این سرفصلها خواهیم پرداخت.

گردشگری دیجیتال، گردشگری پایدار
پاندمی کرونا ثابت کرد که صنعت گردشگری در معرض خطرات بسیار زیادی قرار دارد. چنانکه برخی از کارشناسان کسبوکار پیش از آن هشدار داده بودند که توسعه بیش از حد و حصر صنعت گردشگری، بهوقت بحرانها فاجعه مالی و نیروی انسانی رقم میزند. هرچند خوشبختانه وضعیت بهاندازهای که بدبینها پیشبینی میکردند جلو نرفت؛ با این همه هشدارها بیش از قبل جدی گرفته شد.
گردشگری دیجیتال در این میان سازوکاری ساخت که گردشگری در نزدیکترین موقعیت خود نسبت به یک صنعت پایدار ایستاده است. راهکارهای جایگزین و کثرت راهحلهای دیجیتالی، اضلاع اقتصادی صنعت گردشگری را متعدد کردند تا در شرایط مختلف این صنعت با سکتههای سنگین مواجه نشود.
فناوریهای جدید دیجیتالی و گردشگری
واقعیت مجازی و افزوده، اینترنت اشیا و بلاکچین، تا امروز در دو سرفصل مهم گردشگری دیجیتال کاربرد دارند. یکی از این سرفصلها بازاریابی است و سرفصل بعدی افزایش عمق سفر و ساختن خاطراتی عمیق و منحصربهفرد.
بازاریابی و فناوریهای جدید
مطالعات کارشناسان بازاریابی نشان میدهد 85 درصد از افرادی که از طریق واقعیت مجازی در سفرهای گردشگری مجازی شرکت کرده و از طریق دنیای انتزاعی در میان حیوانات بودهاند؛ به جنگلها رفته و مسیرهای صعبالعبور را تجربه کردهاند، علاقهمند شدهاند بهصورت فیزیکی هم همان مکان را تجربه کنند.
فناوریهای جدید، نقش بسیار پررنگی در توسعه بازار گردشگری خواهند داشت. چنانکه همین امروز هم کار خود را آغاز کردهاند و شرکتهای بزرگ گردشگری از فناوریهای نوین برای متقاعدکردن مخاطبانشان استفاده میکنند.
افزایش عمق سفر
همین امروز در موزههای مطرح دنیا واقعیت افزوده کارکرد بسیار خوبی پیدا کرده است و اطلاعاتی منحصربهفرد به بازدیدکنندگان ارائه میکند. اینترنت اشیا به صنعت هتلداری امکاناتی داده است که مسافرانشان را بیش از قبل حمایت و آسودگی خاطر برایشان ایجاد کنند. روند بهکارگیری فناوریهای جدید در صنعت گردشگری برای تعمیق تجربه مسافران رو به رشد است. هزینه سفر با استفاده از امکانات جدید به حداقل رسیده و راحتی و آسایش بیشتری هم به ارمغان آورده است.
از توریسم مجازی چه خبر؟
هنوز بهجز دانشگاهی در کانادا، مجموعههای دیگر سفرهای "صددرصد دیجیتال" و توریسم مجازی را تجربه نکرده یا توسعه ندادهاند. پیش از این تقاضا برای چنین سفری آنقدر نبود که توسعه آن صرفه اقتصادی داشته باشد؛ اما از وقتی که ژانرهای مختلف سفر به وجود آمده، تقاضا برای سفرهای تماماً دیجیتال هم رو به افزایش است.
امروز مردم دوست دارند از فاصلهای بسیار نزدیک با فرهنگهایی خاص آشنا شوند؛ فرهنگهایی که نهتنها امکان ورود به آنها وجود ندارد، بلکه این کار رفتاری مسئولانه به شمار نمیرود. علاوهبر آن، مسیرهای صعبالعبور و جذابی وجود دارد که حضور فیزیکی در آن برای همه فراهم نیست، اما فناوریهای جدید میتوانند تجربهای از آن را برای همه مردم فراهم کنند.
سفر به فضا یکی از علاقهمندیهای مدرن بسیاری از ثروتمندان است؛ اما حتی ثروتمندترین آدمها هم بهراحتی نمیتوانند به این سفر بروند. سفرهای دیجیتالی میتواند جایگزین خوبی برای این سفرها باشد. شاید امروز این نسل از سفرها هنوز تقاضای جدی نداشته باشد؛ اما روندها نشان میدهد که در آیندهای نهچندان دور، سفر مجازی به یکی از علاقهمندیهای ماجراجویان تبدیل خواهد شد و میتوان از آن بهعنوان یکی از تحولات آینده گردشگری نام برد.
سرمنزل کجاست؟
قبل از آنکه سراغ سرمنزل گردشگری دیجیتال برویم، باید به نکتهای ژرف توجه کنیم. ارتباط گردشگری و دنیای دیجیتال ارتباطی یکسویه نیست که گردشگری از خدمات دیجیتالی بهرهبرداری کند و در مقابل هیچ ارزشی بر دنیای دیجیتال نیفزاید.
صنعت گردشگری و سرگرمی پیشقراول و جلودار دنیای دیجیتال است. افقهایی که دنیای دیجیتال در صنعت گردشگری میگشاید، فقط و فقط برای صنعت گردشگری نیست، زندگی دیجیتال از دل صنعت گردشگری بسط و گسترش مییابد و به عمق زندگی انسان نفوذ میکند.
سرمنزل گردشگری دیجیتال جایی نیست جز همان جایی که علم و فناوری میرود. در برابر این بزرگراه مانعی وجود ندارد که به این زودیها به انتها برسیم. ما هماکنون در سرمنزل هستیم و بناست از اینجا منزل بعدی را بسازیم. بهتر است همین امروز از این امکانات و زیباییهای فراهمآمده بهره ببریم و خود را سرشار از خاطرات بکر و ناب کنیم.
آخرین نظرات
هیچ نظری وجود ندارد.