نگاهی جامع به تحول دیجیتال در کسب و کار

تحول دیجیتال یک رویکرد مشتری‌محور که کسب‌وکارهای زیادی در ایران به انجام آن می‌اندیشند.

در صورتی که در سال‌های قبل، میزان تغییرپذیری کسب‌وکارهای کوچک بسیار کم‌تر بود و بسیاری از آن‌ها تمایلی به ایجاد تغییرات بنیادین نداشتند. اما در حال حاضر مدیران همین کسب‌وکارها اهمیت تحول دیجیتال را درک کردند و در صف اول این تغییرات قرار گرفته‌اند.
در ادامه این مطلب بیشتر درباره اهمیت تحول دیجیتال و نوآوری در کسب‌وکارها صحبت خواهیم کرد و به ارائه راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال می‌پردازیم.

منظور از تحول دیجیتال چیست؟

در اولین گام بهتر است با تعریف جامع و کاملی از تحول دیجیتال آشنا شوید. تحول دیجیتال را می‌توان فرآیندی دانست که در آن سازمان‌های کوچک و بزرگ از فناوری‌های جدید برای ایجاد تغییرات بنیادین در کسب‌وکارشان استفاده می‌کنند؛ به عبارت ساده‌تر به فرآیند پیاده‌سازی فناوری‌های دیجیتال در کسب‌وکارها تحول دیجیتال می‌گویند.

حال استفاده از فناوری‌های جدید می‌تواند هدف‌های مختلفی، مانند بهبود تجربه مشتری را دنبال کند. تحولات فناوری در به‌وجودآوردن مفهومی به نام تحول دیجیتال نقش اصلی را داشته است. همچنین تحول دیجیتال مجموعه‌ای از اقدامات بالا به پایین است که تغییرات زیر را در ساختار سازمان پدید می‌آورد.

رقابت‌پذیری

منظور از رقابت‌پذیری، میزان توانایی و عملکرد سازمان یا بنگاه‌های اقتصادی در بازار و در مواجهه با دیگر کسب‌وکارها است. میزان فروش، عرضه کالا و خدمات کسب‌وکار شما نشان می‌دهد که در مقایسه با دیگران چقدر رقابت‌پذیر هستید. البته میزان سهم‌تان از بازار هدف، سودی که کسب می‌کنید و باقی‌ماندن کسب‌وکارتان در صحنه رقابت برای طولانی‌مدت، پارامترهای بهتری برای بررسی و سنجش رقابت‌پذیری محسوب می‌شوند.

ارزش‌آفرینی

ارزش‌آفرینی را می‌توان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های کارآفرینی دانست. در واقع کالا یا خدماتی که توسط یک کسب‌وکار تولید می‌شود، باید ارزشی را برای مشتری خلق کند و این ارزش محصولات یا خدمات است که باعث می‌شود مشتریان ترجیح دهند که برای به‌دست‌آوردن خدمات یا محصولات یک کسب‌وکار هزینه کنند.

بهره‌وری حداکثری

بهره‌وری یکی از مفاهیم کلیدی در مدیریت و اقتصاد است و یکی از پارامترهای مهم در انتخاب راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال هم محسوب می‌شود. منظور از بهره‌وری در ساده‌ترین شکل ممکن، دریافت بیشترین سود با تخصیص کم‌ترین منابع است. این منابع می‌تواند ملک، ماشین، تجهیزات، زمان یا نیروی انسانی باشد. در حال حاضر بهره‌وری حداکثری یکی از چالش‌های پیاده‌سازی نوآوری به حساب می‌آيد.

تصمیم‌گیری بهتر

اهمیت تصمیم‌گیری در پیشرفت کسب‌وکارها بر کسی پوشیده نیست و همه ما به‌خوبی از میزان تأثیر تصمیم‌های کوچک و بزرگ در بهبود شرایط کسب‌وکار یا بالعکس آگاه هستیم. تصمیم‌گیری بر پایه برخی دلایل انجام می‌شود به همین دلیل زمانی که با اطلاعات کافی و دقیق‌تری بتوانیم به دلایل مستندتر دست پیدا کنیم، می‌توانیم تصمیمات مهم‌تر و درست‌تری را بگیریم.

تحول دیجیتال چه مزایایی دارد؟

در ادامه بررسی راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال بهتر است کمی هم به مزایای تحول دیجیتال برای سازمان‌ها بپردازیم. تحول دیجیتال می‌تواند مزایای زیادی را برای سازمان شما به همراه داشته باشد؛ به‌شرط آن که متناسب با نوع کسب‌وکار و در جهت کسب رضایت مشتریان باشد.

تجربه مشتری به‌طور چشم‌گیری بهبود پیدا می‌کند

اولین مزیت تحول دیجیتال، بهبود تجربه مشتریان است. این عامل اهمیت زیادی در کسب‌وکارهای مدرن و امروزی دارد. تحول دیجیتال باعث شده است که مشتریان بتوانند خدمات و محصولات مشاغل مختلف را با هم مقایسه کنند و در نهایت با توجه به نیازهایشان دست به انتخاب بزنند.
اگر قصد حضور در بازار رقابتی را دارید و می‌خواهید مشتریان بیشتری به دست آورید، باید یک تجربه دیجیتالی متناسب و یکپارچه را در کنار خدمات ارزان و باکیفیت به مشتری ارائه دهید. تحول دیجیتال می‌تواند به شما در رسیدن به این هدف کمک کند و یک مزیت رقابتی بسیار خوب برای سازمان شما تلقی شود.

به چابکی سازمان کمک می‌کند

به قدرت سازمان برای پاسخگویی سریع به تغییرات بازار و مؤلفه‌های دیگر، مانند نیازهای مشتری، چابکی می‌گویند. هرچه‌قدر یک شرکت بتواند انعطاف‌پذیرتر عمل کند و سریع‌تر خودش را با تغییرات وفق دهد، در بازار موفق‌تر ظاهر خواهد شد.
تحول دیجیتال می‌تواند دو اصل مهم چابکی در سازمان یعنی سرعت و ثبات را هدف بگیرد و به سکوی پرشی برای رسیدن به اهداف سازمان تبدیل شود. به خاطر داشته باشید که مصرف‌کنندگان امروزی انتظارات بسیار بیشتری نسبت به گذشته دارند؛ بنابراین شما باید آماده پاسخگویی به این انتظارات باشید.

سود بیشتری عایدتان خواهد شد

همه کسب‌وکارها به دنبال راهی برای افزایش بهره‌وری برای کسب سود بیشتر هستند. تحول دیجیتال به شما برای رسیدن به این هدف کمک می‌کند. همه مواردی که تا این‌جا درباره آن‌ها صحبت کردیم، مانند چابکی بیشتر و بهبود تجربه مشتری در افزایش سود کسب‌وکارها نقش مهمی دارند.
این‌طور می‌توان گفت که تحول دیجیتال از طریق راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال می‌تواند تأثیر زیادی در افزایش میزان سودآوری داشته باشد. البته باید به خاطر داشته باشید که تحول دیجیتال در کسب‌وکارها به‌تنهایی نمی‌تواند بار رسیدن به تمام اهداف سازمان را به دوش بکشد و عوامل مختلف دیگری هم وجود دارند که تأثیرگذار هستند.

در مدیریت صحیح منابع، نقش مثبتی ایفا می‌کند

منابع سازمان فقط دارایی‌های مالی و نیروی انسانی نیست؛ بلکه همه سازمان‌ها پایگاه‌های اطلاعاتی و نرم‌افزارهایی دارند که برای کار آن‌ها ضروری است و جزو منابع مهم سازمان به شمار می‌روند.
تحول دیجیتال به جمع‌آوری منابع برای استفاده‌ای بهتر از آن‌ها کمک می‌کند. گردآوری منابع مختلف در کنار هم و یکپارچه‌سازی آن‌ها به مدیریت سازمان و کارمندان این امکان را می‌دهد تا با تمرکز و راندمان بیشتری به انجام وظایف خود و در پیش گرفتن استراتژی نوآورانه بپردازند.

داده‌های بیشتری نصیبتان خواهد شد

به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان نقش داده‌ها را در دنیای مدرن امروزی نادیده گرفت. همه کسب‌وکارها برای تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان به تجزیه و تحلیل داده‌ها احتیاج دارند؛ بنابراین هر فرآیندی که بتواند به آن‌ها در تجزیه و تحلیل داده‌ها و بهره‌برداری درست از آن‌ها کمک کند، ارزشمند است.
تحول دیجیتال علاوه‌بر این‌که می‌تواند به مدیران و کارمندان در پیاده‌سازی و مشاهده جامع داده‌های مختلف کمک کند، در جمع‌آوری داده‌های مختلف هم مؤثر است. حجم زیاد داده‌ها، به‌خصوص در سازمان‌های بزرگ، باعث شده است که بسیاری از مدیران از هر ابزاری که بتواند به آن‌ها در جمع‌آوری، نگهداری و تجزیه و تحلیل داده‌ها کمک کند، استقبال کنند.

اشتباهات رایج کسب‌وکارها درباره تحول دیجیتال

متأسفانه بسیاری از مدیران تصور می‌کنند که تحول دیجیتال یک فرآیند ساده است و در مدت‌زمان کوتاهی می‌توانند با بهره‌گیری از آن، به موفقیت‌هایی بزرگ دست یابند؛ در حالی که این‌طور نیست.
شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید نتایج حال از تحقیقات در مورد میزان موفقیت سازمان‌ها در پیاده‌سازی تحول دیجیتال نشان می‌دهد که بیش از هفتاد درصد از تلاش‌هایی که کسب‌وکارها در سال 2019 برای پیاده‌سازی تحول دیجیتال در سازمان خود انجام دادند، موفقیت‌آمیز نبوده است. البته که مثال‌های موفقیت‌آمیزی هم وجود داشته است. اکثر کسب‌وکارهای شکست‌خورده اشتباهات یکسانی داشتند که در این بخش به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

درک نادرست مفهوم تحول دیجیتال

برای این‌که بتوانید از راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال برای موفقیت کسب‌وکارتان استفاده کنید، در ابتدا باید به درک درستی از مفهوم تحول دیجیتال برسید؛ به عبارت دیگر شما زمانی می‌توانید به چگونگی استفاده از یک راهکار فکر کنید که در مورد چیستی آن به یقین رسیده باشید.
شاید این مسئله ساده و پیش‌پاافتاده به نظر برسد؛ اما در حقیقت اهمیت زیادی دارد. کسب‌وکارهای موفق با علم به این مسئله سعی می‌کنند که درک خود از تحول دیجیتال را در یک سند به‌صورت مکتوب بنویسند تا مطمئن شوند که همه افراد سازمان و ذی‌نفعان بر یک مفهوم واحد توافق دارند.

تمایز قائل نشدن میان فناوری اطلاعات و تحول دیجیتال

یکی از دلایلی که باعث می‌شود ما اهمیت زیادی برای درک درست مفهوم تحول دیجیتال قائل شویم این است که برخی از مدیران بین تحول دیجیتال و فناوری اطلاعات تفاوتی نمی‌بینند و این دو مفهوم را یکسان می‌دانند؛ اما تفاوت این دو با یکدیگر چیست؟
تحول دیجیتال مفهومی بسیار گسترده‌تر و وسیع‌تر از فناوری اطلاعات است. در سازمان‌ها اجرای فناوری اطلاعات بر عهده یک بخش خاص است؛ در حالی که همه کارکنان یک سازمان باید در جهت اجرای تحول دیجیتال کوشش کنند. فناوری اطلاعات را می‌توان زیرمجموعه‌ای از تحول دیجیتال در نظر گرفت.

برون‌سپاری تحول دیجیتال

یک اصل مهم را باید همیشه به خاطر داشته باشید؛ امکان برون‌سپاری هیچ تحولی وجود ندارد. برخلاف تصور برخی از مدیران ناآگاه، تحول دیجیتال یک کالا یا خدمت خریدنی نیست؛ بلکه برای رسیدن سازمان به تحول دیجیتال باید با اراده و پشتکاری زیاد، فرآیندی زمان‌بر و طولانی‌مدت را طی کرد. اگرچه رسیدن به تحول دشوار است؛ اما تمام هزینه‌های مالی و غیرمالی که صرف آن می‌شود، در بلندمدت می‌تواند ارزش زیادی را برای کسب‌وکارشما به ارمغان آورد.

بی‌توجهی به تجربه‌گری و نگاه چابک

باید در نظر داشته باشید که با توجه به شتاب پیشرفت تکنولوژی، نباید همانند گذشته به فکر برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در حوزه فناوری باشید. راهکار پیشرو در این‌باره، تدوین برنامه‌های کوتاه‌مدتی است که بتواند تجربه‌گری در سازمان را هم افزایش دهد. در تجربه‌گری احتمال شکست و اتلاف منابع وجود دارد؛ اما در صورت موفقیت می‌تواند سازمان شما از دیگران متمایز و برای سازمان ارزش‌آفرینی کند.

نادیده‌گرفتن پرورش فرهنگ دیجیتال

توجه به فرهنگ سازمانی هم از دیگر مواردی است که باید هنگام ارائه راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال به آن توجه کنید. متأسفانه سازمان‌های زیادی وجود دارند که دارای شعارهای سازمانی خارق‌العاده هستند.
برای مثال زمانی که وارد سازمان می‌شوید، می‌توانید تابلوها و دیوارنوشته‌هایی را ببینید که سرشار از شعارهایی در وصف اهمیت تحول دیجیتال است؛ اما زمانی که با مدیران یا کارمندان ارتباط برقرار می‌کنید، متوجه می‌شوید که تحول دیجیتال در این سازمان فقط در حد همان نوشته‌های روی دیوار اهمیت دارد!
همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، تمام بخش‌های سازمان باید برای تحول دیجیتال تلاش کنند تا به این هدف برسند؛ در غیر این صورت تحول دیجیتال در سازمان اجرایی نخواهد شد.

عدم استفاده از رهبران کارآمد برای تحول دیجیتال

تخصیص یک بخش برای تحول دیجیتال در سازمان، فقط ظاهر زیبایی دارد؛ اما در عمل نمی‌تواند برای رسیدن به این هدف کافی باشد. در سازمان‌های بزرگ علاوه‌بر این‌که مدیران سطوح بالاتر باید با تمام توان خود تحول دیجیتال را در سازمان پیگیری کنند، باید از مدیرانی در سطوح پایین‌تر استفاده کنند که دغدغه تغییر سازمان را دارند.
شما با پرورش مدیران کاربلد می‌توانید از آینده سازمان خود در زمینه تحول دیجیتال اطمینان حاصل کنید. فراموش نکنید که همراهی مدیران ارشد در سطوح بالاتر با مدیران میانی، عامل مهمی در ایجاد تغییرات بنیادین است.

عدم توجه به میزان استعدادهای دیجیتال

شما برای اجرای تحول دیجیتال در سازمان به نیروهایی متخصص و بااستعداد در این زمینه احتیاج دارید. بدون به‌کارگیری افراد مستعد، شما نمی‌توانید خواسته‌های خود را اجرایی کنید. پژوهش‌های زیادی در ایران انجام شده است که نشان می‌دهد متأسفانه بسیاری از سازمان‌ها به این عامل توجه زیادی ندارد؛ در صورتی که یکی از دلایل اصلی شکست آن‌ها در تحول دیجیتال همین مسئله است.

مدگرایی و عدم استفاده از راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال

نوآوری در تحول دیجیتال الزامی است و یکی از مؤلفه‌های مهم آن به شمار می‌رود؛ اما نوآوری با مدگرایی متفاوت است. متأسفانه مدگرایی می‌تواند هزینه‌های هنگفتی را برای سازمان به وجود آورد؛ بدون این‌که اثربخشی قابل توجهی داشته باشد.
مدگرایی به معنای تقلید کورکورانه از سازمان‌ها و کسب‌وکارهای بزرگی است که به‌هیچ‌وجه شباهتی به سازمان شما ندارند یا اهدافتان با یکدیگر یکسان نیست. عملاً هم مدگرایی با تخصیص منابع محیطی آغاز می‌شود. برای مثال فقط با تخصیص مکانی برای برگزاری همایش‌های استارتاپی، نمی‌توان فضای تعاملی ارزشمندی را در سازمان به وجود آورد. 

چگونه تحول دیجیتال را در سازمان اجرایی کنیم؟

اجرایی‌کردن تحول دیجیتال در سازمان به شکل مطلوب، از اهداف بسیاری از مدیران است. انجام چنین کاری با تلاش و ممارست امکان‌پذیر خواهد بود. با این حال نکاتی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم هم می‌تواند به شما برای رسیدن به این هدف کمک کند.

به تحول دیجیتال به چشم یک سبک زندگی نگاه کنید

بعد از شیوع کرونا در جهان، بسیاری از سازمان‌ها به‌ناچار به سمت تحولی بزرگ و استفاده از راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال پیش رفتند. آن‌ها مجبور بودند که برای بقای سازمان خود در این زمینه سرمایه گذاری کنند و استراتژی‌های سازمان خود را تغییر دهند.
هوش مصنوعی، رایانش ابری و موارد مشابه جزو فناوری‌هایی هستند که می‌توانند به انعطاف‌پذیری بیشتر سازمان کمک کنند؛ بنابراین استفاده از فناوری‌های نوظهور برای قرارگرفتن در مسیر درست ضروری به نظر می‌رسد. تحول دیجیتال نحوه مدیریت دارایی‌ها و زیرساخت‌ها را هم تغییر داد و باعث شد که مدیران زیادی درباره برخیمنابع سازمان بازنگری کنند.

منابع انسانی ارزشمند هستند

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که به‌زودی جای خالی میلیون‌ها نیروی متخصص در سازمان‌ها احساس خواهد شد. فقدان نیروی متخصص ماهر باعث می‌شود که سازمان‌ها و کسب‌وکارهای زیادی با مشکلات عدیده مواجه شوند. یک راهکار خوب برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از نیروهای متخصص در شهرها و کشورهای دیگر است.
به‌لطف عصر ارتباطات، امکان برقراری ارتباط با همه مردم جهان در کشورهای مختلف وجود دارد؛ پس می‌توان از این ظرفیت برای به‌کارگیری منابع انسانی بااستعداد و خلاق استفاده کرد. همچنین مدیران سازمان‌ها باید به خاطر داشته باشند که اگر نتوانند نیازهای کارکنان خود را برآورده کنند، در آینده‌ای نزدیک با مشکلات زیادی در حوزه منابع انسانی مواجه خواهند شد.

توجه به شفافیت و پایداری الزامی است

اتفاقات زیادی در سال‌های اخیر افتاده که باعث شده است اولویت‌های بسیاری از مردم تغییر کند. برای مثال افراد بیشتری به اصل پایداری توجه می‌کنند. در گذشته شاید پایداری یک کالای لوکس به حساب می‌آمد؛ اما امروزه افراد زیادی حاضرند در ازای پرداخت مبلغی بیشتر، به یک کالا یا خدمت پایدار دسترسی داشته باشند.

همچنین در مثالی دیگر، جلب توجه همگانی به مسئله محیط زیستی ممکن است باعث شود که افراد زیادی به سمت مشاغلی بروند که حفظ محیط‌ زیست برای آن‌ها یک ارزش تلقی می‌شود. صداقت و شفافیت سازمان‌ها در مورد مسائل این‌چنینی می‌تواند اعتماد بخش زیادی از مردم را به دست آورد. شما با ایجاد یک ارتباط هدفمند با مشتریانتان و ارائه نکات مهم و شفاف کسب‌وکار خود، می‌توانید موفقیت‌های بیشتری کسب کنید.

راهکارهای نوآورانه در عصر دیجیتال؛ ضامن بقا و پیشرفت کسب‌وکارها

در این مطلب درباره اهمیت اجرایی‌شدن تحول دیجیتال در سازمان‌ها و مشاغل صحبت کردیم. اکنون به‌خوبی آگاه هستید که بدون توجه به تحول دیجیتال و استفاده از ظرفیت‌های آن، امکان موفقیت شما در سال‌های پیش رو وجود ندارد.
با توجه به لازمه‌های اجرای تحول دیجیتال در سازمان‌ها و کسب‌وکارها، شما می‌توانید از طریق شفافیت و پایداری، توجه به منابع انسانی و سایر نکاتی که در این مطلب درباره آن‌ها صحبت کردیم، گامی بلند در جهت تحقق تحول دیجیتال در کسب‌وکارتان بردارید.