جهانی شدن با اینترنت اشیاء: چالشها و فرصتهای جدید برای آینده
رویاهای دیجیتالی به واقعیت تبدیل میشوند، جهانی جدید از تعامل بین دستگاهها که همه چیز را ممکن میسازد.
اگر با دنیای تکنولوژی غریبه نباشید، حتماً نام اینترنت اشیا به گوشتان خورده است. احتمالاً با شنیدن کلماتی مثل خودروهای هوشمند، خانههای هوشمند و دیگر وسایلی که امکان کنترل از راه دور را دارند، حسابی هیجانزده میشوید.
اما اینترنت اشیا تنها به این موارد محدود نیست. از این فناوری در زمینههای بسیار زیادی، از تجهیزات مربوط به نگهداری حیوانات خانگی گرفته تا هواپیماهای بدون سرنشین، استفاده میشود. در این مطلب همه آنچه را که درباره اینترنت اشیا باید بدانید به شما میگوییم.
مفهوم IoT
اینترنت اشیا به شبکهای از دستگاهها میگویند که به اینترنت متصل میشوند تا بتوانند دادهها و اطلاعات را برای بهبود بهرهوری، افزایش کارایی، بهینهسازی خدمات و موارد دیگر تبادل کنند. این اشیا، دادههایشان را در لحظه یا بهصورت Real Time با هم به اشتراک میگذارند.
فناوری IoT در زمینههای بسیار زیادی از جمله صنعت کاربرد دارد و مفهوم خانه هوشمند را که حتماً درباره آن شنیدهاید، به واقعیت تبدیل و حتی به زیرساخت کل یک شهر هوشمند کمک میکند.

اینترنت اشیا چگونه کار میکند؟
هم توضیح مفهوم IoTt و هم درک نحوه کارکرد این تکنولوژی کمی سخت است. با این حال سعی میکنیم همهچیز را به سادهترین شکل ممکن برایتان توضیح دهیم. یک سیستم کامل اینترنت اشیا از چهار جزء تشکیل میشود که باهم کار میکنند. حسگرها/دستگاهها، اتصال، پردازش دادهها و رابط کاربری، این چهار جزء هستند که هر کدام را بهاختصار توضیح میدهیم.
حسگرها/دستگاهها
ابتدا حسگرها یا دستگاهها، دادهها را از محیط خود جمعآوری میکنند؛ این دادهها میتوانند به سادگیِ خواندن دمای اتاق یا پیچیدگی یک ویدیوی کامل باشند. معمولاً مجموعهای از حسگرها درون یک دستگاه استفاده میشوند و شما از آن دستگاه استفاده میکنید؛ مثلاً تلفن همراه شما یک دستگاه است که مجموعهای از حسگرها در آن وجود دارند.
اتصال
در مرحله دوم، دادهها به فضای ابری ارسال میشوند؛ اما برای رسیدن به آنجا، به راهی نیاز دارند. حسگرها/دستگاهها را میتوان از طریق روشهای مختلفی از جمله سلولی، ماهوارهای، وایفای، بلوتوث، شبکههای کممصرف (LPWAN) یا اتصال مستقیم از طریق کابل به اینترنت متصل کرد. هر کدام از این موارد برای گونهای از IoT مناسبند که در بخشهای بعدی آنها را بهطور مفصل توضیح میدهیم.
پردازش داده
زمانی که دادهها به فضای ابری منتقل شدند، نرمافزار آنها را پردازش میکند. این پردازش میتواند بسیار ساده (مانند بررسی اینکه خواندن دمای یک محیط در فاصلهای مناسب انجام شده است یا خیر) یا بسیار پیچیده (مانند تشخیص چهره افراد در یک ویدیو، توسط دید کامپیوتری) باشد؛ اما زمانی که دمای خانه بسیار بالا باشد یا دزد وارد خانه شود چه اتفاقی میافتد؟ در اینجا نقش کاربر شکل میگیرد.
رابط کاربری
در مرحله آخر، اطلاعات پردازششده بهنحوی به کار کاربر میآید. این اتفاق میتواند از طریق یک هشدار به کاربر (ایمیل، پیامک، اعلان و...) باشد؛ مثلاً یک آلارم هشدار در صورت نزدیکشدن یک مزاحم به خانه روی موبایل ظاهر شود. البته این ارتباط یکطرفه نیست؛ بستهبه برنامهریزی دستگاهها، کاربر ممکن است با انجام یک کار، سیستم را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً از طریق یک نرمافزار، دمای خانه را از راه دور تغییر دهد.
برخی اقدامات هم میتوانند بهصورت خودکار انجام شوند. مثلاً بهجای انتظار برای تنظیم دما توسط کاربر، سیستم میتواند خودش این کار را از طریق قوانین از پیش تعیینشده انجام دهد؛ یا در موارد امنیتی خودش مقامات مربوطه را مطلع کند.

برخی از کاربردهایاینترنت اشیا
در آینده نزدیک فناوریهای اینترنت اشیا تبدیل به بزرگترین بخش خدمات فناوری اطلاعات میشوند. پیشرفتها و تغییرات IoT چنان گسترده است که چشمانداز صنعتی جهان را بهطور کلی تغییر خواهد داد. کاربردهای این فناوری را در چند زمینه اصلی و پیشرو معرفی میکنیم.
صنایع تولیدی
اینترنت اشیا چشمانداز صنعت را در بخشهای تولیدی در مقیاس بزرگ تغییر داده است. از دادههای حسگرهای هوشمند برای جلوگیری از خرابیهای غیرعادی، تجزیه و تحلیل موارد مورد نیاز و بهینهسازی منابع استفاده میشود. راهحلهای اینترنت اشیا به سازمانها در مدیریت هوشمند دارایی و نظارت بر عملکرد دستگاهها کمک میکنند که باعث کاهش زمان خرابی و افزایش طول عمر سختافزار خواهد شد.
IoT همچنین به تولیدکنندگان در افزایش سرعت اصلاح محصول و تولید محصولات مطابق خواست مشتری کمک میکند؛ به عنوان مثال اینترنت اشیا به کارخانه "هارلی دیویدسون" کمک کرد تا زمان ساخت موتورهایش را از یک روز به چند ساعت کاهش دهد!صنعت کشاورزی
کشاورزی صنعتی با وجود تغییرات زیادی که نسبت به روشهای سنتی داشته است اما همچنان بر اصول کشاورزی سنتی پیش میرود و وابستگی زیادی به دخالت نیروی انسانی دارد. تغییرات اقتصادی، افزایش جمعیت و شکاف بین عرضه و تقاضا، تغییرات اقلیمی و گرمشدن زمین، تنها بخشی از چالشهای این صنعت بنیادین هستند.
اینترنت اشیا احتمالاً قویترین سلاح صنعت کشاورزی برای مقابله با مشکلات بالاست. این فناوری به صاحبان مزارع امکان نظارت لحظهبهلحظه به شرایط زمین، کشاورزی دقیق، مدیریت دامها، مدیریت هوشمند گلخانهها و... را میدهد. برای مثال از هواپیماهای بدون سرنشین برای نظارت بر کیفیت هوا و خاک و همچنین برای فعالیتهای فیزیکی مانند سمپاشی استفاده میشود.سلامت و بهداشت
یکی از بخشهایی که بیشترین سود را از پیشرفت IoT میبرد، سلامت و مراقبتهای بهداشتی است. محبوبیت دستگاههای هوشمند، بهویژه تکنولوژیهای پوشیدنی، روزبهروز افزایش مییابد. این موضوع به دانشمندان کمک میکند تا فناوریهای اینترنت اشیا را در زمینه سلامت و بهداشت با سرعت بیشتری پیش ببرند.
دادههای تکنولوژیهای پوشیدنی برای جلوگیری از حملات قلبی، نظارت بر ضربان قلب و گامهای برداشتهشده، زیر نظر گرفتن خواب، اصلاح نحوه نشستن و موارد دیگر استفاده میشود. راهحلهای این فناوری در ترکیب با فناوری نانو حتی برای نظارت بر سلولهای سرطانی داخل بدن هم استفاده میشود.
بیمه
بیمه به عنوان یک صنعت، از دادههای ساختاریافته پیروی میکند. بیمه میتواند منابع و فرایند تسویه مالی را با استفاده از اینترنت اشیا بهینه کند. جدیداً تعدادی از شرکتهای بیمه شروع به استفاده از این فناوری در برنامههای خود کردهاند. راهحلهای این تکنولوژی را میتوان برای پردازش خودکار پرداختها، به عنوان عاملی برای محاسبه دقیق حق بیمه، ارزیابی خسارت و... استفاده کرد.
هوشمندسازی خانهها
کنترل ابزارهای الکترونیکی، دیگر یک رویای دور از دسترس و محدود به فیلمهای علمی-تخیلی نیست. این تکنولوژیها در حال حاضر بهصورت محدود و در بعضی شرکتها و خانهها مورد استفاده قرار میگیرند.
این فناوری در زندگی ما برای تصمیمگرفتن درباره مصرف انرژی و بهینهکردن آن بهطور اتوماتیک استفاده میشود. Google Home و Amazon Echo نمونههایی از برخی دستگاههای اتوماسیون خانگی بر مبنای IoT هستند که در آنها این تکنولوژی و یادگیری ماشینی بهشدت مورد استفاده قرار میگیرند.خودروها و حملونقل
در عصر اینترنت برای خودروها هم ابزارهایی در نظر گرفته میشود که میتوان آنها را ارتقاء داد. خودروهای مدرن مجهز به حسگرهای هوشمند مبتنیبر فناوری اینترنت اشیا هستند. این حسگرها به ردیابی لحظهای (Real Time) خودرو، کنترل سرعت، کنترل مصرف سوخت و سیستمهای مربوط به اجاره خودرو کمک میکنند. از این تکنولوژی و یادگیری عمیق برای سیستمهای پارک خودکار و نیمهخودکار و همچنین خودروهای خودران استفاده میشود.

فناوریهای مورد استفاده در IoT
اینترنت اشیا قبل از هر چیزی به اتصال نیاز دارد؛ اما از آنجایی که این تکنولوژی یک قلمرو بسیار متنوع و چندوجهی است و در ابعاد مختلف بهکار میرود، نمیتوان یک تکنولوژی را برای ایجاد اتصال در همه ابعاد پیدا کرد. در این بخش 6 تکنولوژی اصلی مورد استفاده در این فناوری را به شما معرفی میکنیم. هر کدام از این موارد نقاط قوت و ضعف خودشان را دارند و برای برخی از انواع IoT مناسب هستند.
LPWAN
شبکههای گسترده کممصرف، پدیده جدیدی در این فناوری هستند. LPWAN برای پشتیبانی از شبکه اینترنت اشیا در مقیاس بزرگ و برای محیطهای صنعتی و تجاری بزرگ ساخته شده است. LPWAN ارتباطات دوربرد را روی باتریهای کوچک و ارزان که سالها دوام میآورند، ارائه میدهد.
LPWAN به معنای واقعی کلمه میتواند همه حسگرهای فناوری اینترنت اشیا را به هم متصل کند. این سیستم برنامههای متعددی مثل رهگیری داراییها، نظارت بر محیط، مدیریت تسهیلات، نظارت بر مواد مصرفی و... را آسان میکند. با این وجود، LPWAN تنها میتواند بلوکهای کوچکی از داده را با نرخ پایین ارسال کند. پس برای مواردی که به پهنای باند بالا نیاز ندارند و به زمان حساس نیستند، مناسبتر است.شبکه تلفن همراه (3G, 4G, 5G)
شبکههای سلولی که در بازار تلفن همراه جا افتادهاند، ارتباطات با پهنای باند وسیع را ارائه میدهند که از تماسهای صوتی مختلف و پخش ویدیو پشتیبانی میکنند. در مقابل کاربردهای وسیعشان، هزینه عملیاتی بالایی دارند و انرژی زیادی مصرف میکنند.
شبکههای سلولی برای بیشتر برنامههای IoT که توسط شبکههای حسگری و با باتری کار میکنند، کاربرد ندارند؛ اما در مواردی خاص مانند خودروهای هوشمند یا مدیریت ناوگان حملونقل و تدارکات، بهخوبی کار میکنند. برای مثال، سیستمهای سرگرمی داخل خودرو، مسیریابی ترافیک، سیستمهای پیشرفته کمکراننده، در کنار خدمات تلهماتیک ناوگان و ردیابی مسیرها، همگی میتوانند بر اتصال سلولی با پهنای باند بالا تکیه کنند.Zigbee و دیگر پروتکلهای Mesh
Zigbee یک استاندارد بیسیم (wireless) با برد کوتاه و کممصرف است. این تکنولوژی در مقایسه با LPWAN نرخ داده بالاتری دارد؛ اما راندمان انرژی آن بسیار کمتر است. Zigbee و دیگر پروتکلهای مشابه، به دلیل برد فیزیکی کوتاهشان (کمتر از 100 متر) برای برنامههای اینترنت اشیا با برد متوسط و توزیع یکنواخت گرهها در مجاورت نزدیک مناسب هستند.
بهطور معمول، Zigbee یک مکمل عالی برای Wi-Fi برای استفاده در اتوماسیون خانگی مانند روشنایی هوشمند، کنترلهای HVAC، امنیت، مدیریت انرژی و... است.
بلوتوث و BLE
بلوتوث که در دسته شبکههای بیسیم شخصی تعریف شده، یک فناوری ارتباطی با برد بسیار کوتاه است. بلوتوث کلاسیک در ابتدا برای تبادل داده نقطهبهنقطه یا نقطه به چند نقطه (حداکثر 7) بین دستگاههای مصرفکننده در نظر گرفته شده بود. بلوتوث کمانرژی (Bluetooth Low Energy) یا بهاختصار BLE برای رسیدگی به برنامههای کاربردی اینترنت اشیا در مقیاس کوچک بهکار گرفته شد.
دستگاههای دارای BLE بیشتر به همراه دستگاههای الکترونیکی (معمولاً گوشیهای هوشمند) که به عنوان هاب برای انتقال دادهها به فضای ابری عمل میکنند، استفاده میشوند. امروزه BLE بهطور گستردهای در تکنولوژیهای پوشیدنی و پزشکی (مثل ساعتهای هوشمند، گلوکزمتر و...) و همچنین تجهیزات خانه هوشمند (مانند قفل در) ادغام شده است.Wi-Fi
نقش بسیار مهم وایفای در انتقال داده با توان بالا برای محیطهای سازمانی و خانگی نیاز به توضیح ندارد. با این حال، محدودیتهای آن در پوشش، مقیاسپذیری و مصرف انرژی باعث میشود این فناوری در حوزه اینترنت اشیا کمتر رایج باشد.
بهخاطر مصرف انرژی زیاد، وایفای یک راه حل عملی برای شبکههای بزرگ حسگرهای فعال با باتری در IoT نیست؛ بهویژه در زمینههای صنعتی و ساختمانهای هوشمند کاربردی ندارد. در عوض این موارد، وایفای برای اتصال به دستگاههایی که میتوانند بهراحتی به پریز برق وصل شوند، کاربردی است. ابزارها و لوازم خانگی هوشمند، علائم دیجیتال یا دوربینهای امنیتی، از موارد استفاده وایفای در این زمینه هستند.RFID
شناسایی فرکانس رادیویی (Radio Frequency Identification) از امواج رادیویی برای انتقال مقدار کمی از پایگاه RFID به خواننده در فاصله بسیار کوتاهی استفاده میکند. این فناوری انقلاب بزرگی در صنعت خردهفروشی و حملونقل ایجاد کرده است.
با چسباندن یک برچسب RFID به انواع محصولات و تجهیزات، کسبوکارها میتوانند موجودی و داراییهای خود را در لحظه ردیابی کنند. این موضوع به برنامهریزی بهتر موجودی و تولید و همچنین مدیریت زنجیره تأمین، کمک زیادی میکند. RFID در بخش خردهفروشی جای خود را باز کرده است و برنامههای جدید اینترنت اشیا مانند قفسههای هوشمند، بررسی خودکار و آینههای هوشمند را ممکن میسازد.
چالشهای اصلی که اینترنت اشیا با آن رو به رو است
در حالی که ویژگیهای بینظیر و کاربردهای اینترنت اشیا صنعت را متحول کرده است، چالشهای زیادی را هم به همراه خود دارد. بسیاری از این چالشها از روز اول همراه IoT بودهاند و هرچه که این تکنولوژی پیشرفت میکند، اهمیت آنها هم بیشتر میشود. این چالشها را با هم مرور میکنیم.
امنیت
از همان ابتدا، دستگاههای این تکنولوژی در برابر حملات سایبری آسیبپذیر بودند. بسیاری از دستگاههای اینترنت اشیا که در باتنتها قرار دارند برای سوءاستفاده یا دسترسی به سایر بخشهای شبکه هک شدهاند. این مشکل بهسادگی رفع نمیشود؛ چراکه متأسفانه از برخی مشکلات ذاتی دستگاههای IoT ناشی میشود.
دستگاههای این تکنولوژی اغلب منبع تغذیه محدودی دارند و باید سالها در یک محیط با یک بار شارژ دوام آورند. در نتیجه برای انتقال دادهها باید انرژی کمی مصرف کنند. افزودن پروتکلهای امنیتی میتواند مصرف برق انتقالها را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
علاوهبر این، پیشرفت تکنولوژی در زمینه بدافزارها هم اتفاق میافتد. این مشکل مخصوصاً زمانی پررنگتر میشود که بدانیم امکان بهروزرسانی دستگاههای فعال در بخشهای صنعتی و بزرگ بهسادگی ممکن نیست و با قدیمیشدن سیستمهای آنها، آسیبپذیریشان هم بیشتر میشود.پوششدهی
دستگاههای اینترنت اشیا برای انتقال داده نیاز به اتصال به شبکه دارند. همانطور که در بخش قبل توضیح دادیم، هر کدام از انواع اتصال برای یکی از بخشهای این تکنولوژی مناسب هستند. انتخاب از میان آنها باعث ایجاد محدودیتهایی برای کار شما میشود. موضوع پوششدهی، چالشی جدی برای این فناوری ایجاد کرده است.
برای مثال وایفای یک انتخاب رایج برای اتصال IoT است؛ اما دستگاههای شما فقط میتوانند در فاصله کوتاهی از روتور کار کنند؛ جایی که زیر پوشش وایفای قرار گیرند. هنگامی که زیرساخت در دسترس نیست، باید برای ساخت آن هزینه کنید.مقیاسپذیری
کسبوکارهای IoT معمولاً صدها یا هزاران دستگاه فعال با این تکنولوژی را دارند. بزرگترین تولیدکنندگان این تکنولوژی میلیونها دستگاه را در سراسر جهان مستقر کردهاند. هر کدام از شرکتها پلتفرمهای مدیریتی، سیستمهای پشتیبانی و فناوریهای زیربنایی متفاوتی دارند.
این شرکتها اگر بخواهند حوزه کاریشان را گسترش دهند، به منطقه جدیدی وارد شوند یا روند کاریشان را تغییر دهند، باید تغییراتی اساسی در محصولاتشان ایجاد کنند. هرچه مقیاس عملیات بزرگتر باشد، مدیریت دستگاهها و تدارکات سختتر میشود.قابلیت همکاری سیستمها
یکی از موارد باورنکردنی درباره اینترنت اشیا، راههای بهظاهر بیپایان برای شخصیسازی اتصالات سیستمهایتان است؛ اما چالشی بزرگ در این زمینه وجود دارد. همه دستگاههای IoT با یکدیگر یا با برنامههای تجاری شما سازگار نیستند. افزودن سختافزار یا نرمافزار جدید به سیستم، نیاز به انجام یکسری تغییرات زنجیرهای در کل سیستم دارد تا عملکرد دستگاههای قدیمی با دستگاه جدید تطبیقیابد.
در دسترس بودن پهنای باند
پهنای باند فرکانس رادیویی، منبع محدودی است که تمام جهان باید آن را به اشتراک گذارند. با وجود میلیاردها دستگاه متصل در سراسر جهان، باز هم این منبع بیش از اندازه وجود دارد؛ اما هنگامی که تعداد زیادی از این دستگاهها از باندهای فرکانسی مشابهی در یک مکان استفاده میکنند، سیگنالهای آنها با یکدیگر تداخل پیدا خواهند کرد.
عمر باتری محدود
بیشتر دستگاههای فناوری اینترنت اشیا دارای باتریهای کوچکی هستند. دلیل این موضوع، کوچکبودن اکثر دستگاههاست و نسلهای جدید IoT بر ساخت دستگاههای کوچک و کاربردی تأکید دارند. باتریهای بزرگ میتوانند موارد استفاده از دستگاه یا مکان و نحوه نصب آن را محدود کنند. برای مثال، قراردادن یک باتری بزرگ روی سنسور، مانع نصب آن در مکانهایی با دمای بالا میشود.
دسترسی از راه دور
نوع اتصالی که یک دستگاه استفاده میکند، میتواند نحوه دسترسی شما به آن را تغییر دهد. قابلیتهای دسترسی از راه دور بهطور چشمگیری هزینه نگهداری و بهروزرسانی را کاهش میدهد. متأسفانه بسیاری از سیستمهای اینترنت اشیا توانایی عملیاتی لازم برای کنترل از راه دور را ندارند.

مزایا و معایب اینترنت اشیا
مثل هر شاخه دیگری از تکنولوژی، IoT هم مزایا و معایبی دارد که باید درباره آنها بدانید. در این بخش سعی میکنیم اطلاعات کاملی درباره مزایا و معایب این تکنولوژی در اختیار شما قرار دهیم.
مزایای آی او تی
فناوری اینترنت اشیا چندین تحول بزرگ را پشت سر گذاشته و با گذشت زمان خود را ارتقاء داده است. مزایای این تکنولوژی عبارتند از:
زندگی را آسان کرده است
این تکنولوژی در زمینههای بسیاری، زندگی انسان را آسان میکند. از آنجایی که بهصورت Real Time کار میکند، تجربهای بهینه به همراه راهحلهای هوشمند را به کاربران ارائه میدهد. تصور کنید زندگی روزمره شما با دستگاههای هوشمند مرتبط است و توسط فناوری کنترل میشود. زندگیتان چقدر راحتتر خواهد بود؟
فناوری بیسیم، شهرهای هوشمند را بهوجود آورده است
دستگاههای مجهز به اینترنت اشیا تضمین میکنند که الکتریسیته به هدر نمیرود؛ چراکه عملکرد آن را خودکار میکند و دخالت انسانی را به حداقل میرساند. بهطور خودکار چراغهای خیابان را در طول روز خاموش و به هنگام شب روشن میکند. با کمک دستگاههای IoT میتوان لرزش ساختمانها، پلها و بناهای تاریخی را در صورت بارگذاری بیش از حد وزن کنترل کرد. بیمارستانها و مدارس میتوانند آلودگی صوتی اطراف خود را کنترل و آرامش را در اطرافشان حفظ کنند.
ارتباط را آسان میکند
اینترنت اشیا ارتباطات ماشینبهماشین (ارتباط بین دو دستگاه) را ساده میکند و به شما اجازه میدهد تا بسیاری از کارهای عادی، مثل پرداختمالیات، را سادهتر از همیشه انجام دهید.
باعث صرفهجویی در پول میشود
IoT به کسبوکارها کمک میکند تا هزینه تولیداتشان را در مقیاس بزرگ کاهش دهند. ارتباط مؤثر بین وسایل الکترونیکی باعث صرفهجویی در هزینه و انرژی میشود. اینترنت اشیا با اشتراکگذاری دادهها و تحلیل آنها، سیستمها را کارآمدتر میکند.
این تکنولوژیمزیتی بزرگ برای کسبوکارها به همراه دارد
این تکنولوژی به شما کمک میکند تا فرصتهای تجاری جدید را با نمونههایی از دادههای مشتریان کشف کنید. دستگاهها نیازهای مشتری شما را پیشبینی و به شما در تحلیل دادههای جمعآوریشده کمک میکنند. این کار منجر به کشف راههای جدید برای درآمد میشود.
بهرهوری را بیشتر میکند
بهرهوری نقشی کلیدی در سودآوری هر کسبوکاری دارد. اینترنت اشیا آموزش کارکنان را منظم میکند، کارایی نیروی کار را بهبود میبخشد و عدم تطابق مهارتها را کاهش میدهد.

معایب آی او تی
در حالی که مزایای این تکنولوژی ممکن است یک آینده بینظیر شبیه به فیلمهای علمی-تخیلی را جلوی چشمانتان بیاورد اما این تکنولوژی هم بدون ایراد نیست و باید درباره معایب آن به شما بگوییم. این معایب عبارتند از:
پیچیدگی
پیشرفتهای فنی و بهبود تجربه کاربری IoT دارای اشکالاتی است. باگهای نرمافزاری اینترنت اشیا امکان دارد در برخی موارد تأثیر بسیار جدی و بدی روی سیستم بگذارد.
سازگاری
میلیاردها دستگاه در اکوسیستم آی او تی به هم متصل هستند. این دستگاهها توسط سازندگان مختلف ساخته شدهاند و به همین دلیل، موضوع سازگاری در نظارت و عملکرد مطرح میشود. همه تولیدکنندگان نمیتوانند محصولاتشان را بر اساس یک استاندارد مشترک بسازند.
امنیت و حریم خصوصی
خطر نداشتن حریم خصوصی در دادههای منتقلشده از طریق دستگاههای IoT وجود دارد. باید به رمزگذاری دادهها توجه کنید. یکی از دلایل اصلی این ناامنی، سرعت رشد بالای فناوری اینترنت اشیاست. دستگاههایی که به کامپیوترهای شما وصل میشوند، خطر افشای اطلاعات شخصی را در حین جمعآوری و انتقال دادهها افزایش میدهند.
افزایش نرخ بیکاری و پرسنل ضعیف
گسترش این تکنولوژی منجر به اخراج متخصصان غیر ماهر و از بین رفتن مشاغل زیادی میشود که احتمالاً نرخ بیکاری را بهطور اعجابآوری بالا میبرد. با این تکنولوژی فعالیتهای روزانه خودکار میشوند و طبیعتاً نیازمندی کمتری به نیروی انسانی و کارمندانِ با تحصیلات کمتر وجود خواهد داشت.
کنترل زندگی توسط تکنولوژی
اینترنت اشیا تقریباً زندگی هر فردی را از هر طریق ممکن تغییر خواهد داد. در حال حاضر تقریباً همه افراد برای فعالیتهای روزانهشان به فناوری نیاز دارند. به وسیله این تکنولوژی نوظهور، این وابستگی در کارهای روزمره بیشتر میشود. با توجه به اینکه هیچ سیستمی بیعیبونقص نیست، اتکا به سیستمهای IoT ممکن است در صورت کارنکردن یا خرابی زیرساخت، مشکلات زیادی را در روند زندگی ایجاد کند.

فرصتهای شغلی در حوزه اینترنت اشیا
در بخش مزایا و معایب اینترنت اشیا از تأثیر منفی این تکنولوژی در نرخ بیکاری گفتیم؛ اما این تکنولوژی فرصتهای شغلی زیادی را هم ایجاد میکند و در این بخش به معرفی چند مورد از این شغلها میپردازیم.
تحلیل دادهها (Data Analytics)
به عبارت ساده، این یکی از مشاغل IoT است که هدف آن معنا دادن به اطلاعاتی است که توسط دستگاهها جمعآوری میکنید. این دادهها بدون تحلیل به هیچ کاری نمیآیند؛ در نتیجه این شغل در شرکتهای فعال در زمینه فناوری اینترنت اشیا بسیار ضروری است. برای این شغل باید درک آماری بسیار قوی داشته باشید و روابط را پیدا کنید. سپس یافتهها را بهصورت گرافیکی و قابل ارائه جدولبندی کنید.
شبکه و ساختار شبکه Network and Network Structure)
در دنیای IoT راهاندازی سختافزار برای پیادهسازی راهحلها میتواند پیچیده شود و حسگرهای بزرگ و سیمهای وصلشده به دستگاههای جانبی، این پیچیدگی را بیشتر میکنند. در صورتی که حتی یک سیم یا اتصال به دلایلی از کار بیفتد، عملکرد دستگاه مختل میشود؛ به همین دلیل، همیشه به یک معمار شبکه نیاز است. این متخصصان در تنظیمات شبکه باید اطمینان حاصل کنند که همه اتصالات بهخوبی کار میکنند.
امنیت
یکی از مشکلات اینترنت، محافظت از کاربران در برابر هکرها و برنامههای مخرب است. پس یکی از مشاغل این فناوری جدید، به ایمنسازی دستگاهها اختصاص یافته است. اگر تنها یک بخش از شبکه شما به خطر بیفتد و یک هکر کنترل دستگاه را در اختیار خودش بگیرد، در نهایت کل شبکه آسیبپذیر میشود و تمام دادههای شما در معرض خطر قرار میگیرند. متخصصان این حوزه مسئول انجام آزمایشهای منظم و بهچالشکشیدن یکپارچگی سیستم با تکنیکهای مختلف هستند.
سختافزارها و دستگاهها (Hardwares and Devices)
چه چیزی یک دستگاه را هوشمند میکند؟ آیا فقط اتصال دستگاه به یک شبکه کافیست؟ قطعاً خیر. سازمانها باید دستگاههای خود را جوری تغییر دهند تا بتوانند با شبکهها مطابقت داشته باشند و بر اساس آنها کار کنند.
اگرچه این کار بیشتر ادغام چندین سنسور و فرستنده است؛ اما یکی از مشاغل اصلی اینترنت اشیا به شمار میرود. افرادی که این شغل را انتخاب میکنند، باید توانایی کار با ماژولهای حسگرها، فرستندهها، پروتکلها و ادغامکنندههای مختلف مانند BLE، Zigbee و... را داشته باشند.رابط کاربری (User Interface)
این کار شاید در ظاهر سادهتر از شغلهای قبلی باشد اما به خلاقیت بالایی نیاز دارد؛ چرا که رابط کاربری باعث فروش محصول شرکت در بازار میشود. یک مشتری معمولی شاید تمام امکانات دستگاه را درک نکند؛ اما انتخابهایش را بر اساس میزان راحتی کار با آن دستگاه دستهبندی میکند. یک رابط کاربری تعاملی و چشمنواز که همه امکانات را در اختیار کاربر قرار میدهد و به درک او از دستگاه کمک میکند، از نکاتمهم فروش دستگاهها به شمار میرود.
هوش مصنوعی (AI)
هوش مصنوعی و مهارتهای یادگیری ماشینی زمانی ضروری میشود که این کار شامل تجزیه و تحلیل کلان دادهها و استخراج یافتهها باشد. فناوریهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به ایجاد برنامههای کاربردی هوشمند روی حجم عظیمی از دادهها کمک میکنند. جویندگان کار در این زمینه باید الگوریتمهای طراحیشده در هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و دیگر موارد را درک کنند.
شرکتهای پیشرو در زمینه اینترنت اشیا
حالا که موارد زیادی را درباره IoT بازگو کردیم، بد نیست که با تعدادی از شرکتهای پیشگام اینتکنولوژی در سال 2023 آشنایشویم. این شرکتها عبارتند از:
- itechArt (US)
- Oxagile (US)
- SumatoSoft (US & Europe)
- Innowise Group (Poland)
- Style Lab IoT Software (US)
- HQ Software Industrial IoT company (US & Europe)
- PTC (US)
- ARM IoT Security Company (England)
- Cisco (US)
- Huawei (China)
- GE Digital (US)
- IBM (US)

محبوبترین محصولات اینترنت اشیا در جهان
با اینکه هنوز هم این تکنولوژی بهطور کامل وارد زندگی ما نشده است؛ اما بعضی از وسایل هوشمند، راهشان را به زندگی روزمره ما باز کردهاند. تا اینجا به حد کافی از ویژگیهای محصولات اینترنت اشیا گفتیم. حالا زمان آن است تا تعدادی از محبوبترین دستگاههای این تکنولوژی را معرفی کنیم.
- Google Home Voice Controller
- Amazon Echo Plus
- Amazon Dash Button
- August Doorbell Cam
- August Smart Lock
- Kuri Mobile Robot
- Belkin WeMo Smart Light Switch
- Footbot Air Quality Monitor
- Nest Smoke Alarm
- Nest Learning Termostat Easy Temperature Control
- Philips Hue Bulbs and Lighting System
آینده اینترنت اشیا با حضور هوش مصنوعی
IoT دادهها را ارائه میدهد؛ اما این دادهها زمانی ارزش دارند که قابل اجرا باشند. هوش مصنوعی به ایجاد زمینه و خلاقیت لازم برای هدایت اقدامات هوشمندانه از دادههای جمعآوریشده کمک میکند. هوش مصنوعی و فناوری اینترنت اشیا در سه سطح با یکدیگر در ارتباطند:
- پایه: پیشبینی رویدادهای مخاطرهآمیز با استفاده از دادههای Real Time برای تعیین زمان خرابی ماشینآلات.
- میانرده: اصلاح اشکالات در اجرا؛ بهطور مثال توانایی بازگشت خودکار خودروها به مسیر درست بعد از منحرفشدن.
- پیشرفته: ارائه پاسخهای تطبیقی و بدون هماهنگی با کاربر. بهطور مثال سنسورهای گلوکز خون میتوانند سطح تزریق انسولین را در پاسخ به نیازهای بیمار تغییر دهند.
هوش مصنوعی میتواند ریسکها را مدیریت کند؛ مانند تشخیص رفتار غیرعادی در خودپردازها، پیشبینی حق بیمه راننده بر اساس الگوی رانندگی یا تعمیر و نگهداری پیشبینیشده. از دیگر مواردی که هوش مصنوعی میتواند در آنها تأثیرگذار باشد، میتوانیم به کاهش زمان تعمیر و نگهداری، افزایش زمان بهکارگیری تجهیزات و کاهش هزینههای کلی تعمیر و نگهداری اشاره کنیم.

اینترنت اشیا در ایران و نقش همراه اول در توسعه اینترنت اشیا
با اینکه اینترنت اشیا هم مثل هر بخش دیگری از تکنولوژی، در ایران فاصله بسیار زیادی با سطح جهانی دارد؛ اما با پشتکار برخی فعالان داخلی در این زمینه و همکاری شرکت همراه اول، قدمهای مثبتی در زمینه IoT برداشته شده است. بیشتر تمرکز توسعه این تکنولوژی در ایران در بخش خودروهای هوشمند یا متصل است که توسط شرکتهای بزرگ خودروسازی کشور و با همکاری همراه اول پیگیری میشود.
بر این اساس، شرکت همراه اول در تلاش برای ایجاد زمینهای لازم و پیادهسازی پروتکلهای مناسب برای اجراییکردن طرح ساخت خودروهای هوشمند است. شرکت همراه اول با گسترش ارتباطات سلولی و تلاش برای برقراری اینترنت 5G در کشور، قصد آمادهسازی زیرساختهای لازم برای فراگیرشدن IoT در کشور را نهتنها در زمینه خودروهای هوشمند بلکه در تمام ابعاد و زمینهها دارد.
سخن آخر
اینترنت اشیا از آن دسته تکنولوژیهایی است که دیر یا زود تاثیرش را در تمام ابعاد زندگی ما میگذارد. این تکنولوژی جذاب که در ابتدا شبیه به فیلمهای علمی-تخیلی به نظر میرسد، هدفی جز سادهکردن زندگی انسان و صرفهجویی در منابع را دنبال نمیکند؛ هدفی که البته خالی از نقص و ضعف هم نیست و مشکلات زیاد و مهمی را برای جوامع ایجاد میکند.
شرکتهای بسیار زیادی در سراسر جهان در تلاش برای کمرنگکردن این اشکالات و پیدا کردن راهحلهایی برای آنها هستند؛ اما احتمالاً راه زیادی تا رفع تمام آن مشکلات بنیادین باقی مانده است. برای اطلاعات بیشتر در زمینه فعالیتهای همراه اول در زمینه اینترنت اشیا میتوانید خدمات ارائهشده توسط شرکت را مشاهده کنید.